Libor-gate: zijn zakenbanken de nieuwe maffia?

Barclays ligt onder vuur wegens Libor-gate. Waar gaat het schandaal over en wat zegt het over zakenbanken?

De Britse zakenbank Barclays ligt onder vuur wegens ‘Libor-gate’ en moest al 290 miljoen pond aan boetes betalen. Vanzelfsprekend doet dit nieuwe schandaal de reeds belabberde reputatie van de bankensector geen goed. Toch is de verontwaardiging nog lang niet zo groot als deze zou moeten zijn.

Voor een belangrijk deel is dit te wijten aan de ondoorzichtigheid van de malversaties. Iedereen begrijpt straatroof. Het manipuleren van zaken als ‘Libor’ en ‘Euribor’ daarentegen, doet weinigen meteen de wenkbrauwen fronsen. Niettemin is het laatste aanzienlijk winstgevender en, voor de samenleving als geheel, een stuk kwalijker.

Wat is Libor?
Libor staat voor ‘London Interbank Offered Rate’, met andere woorden: het (geschatte) rentetarief waartegen vooraanstaande Londense banken geld van elkaar kunnen lenen. Hoewel de daadwerkelijk in rekening gebrachte rentetarieven van uur tot uur variëren, is Libor een gezaghebbende richtlijn waarvan in de praktijk weinig wordt afgeweken. Euribor is vergelijkbaar met Libor, maar gaat uit van de interbancaire rentetarieven die gelden binnen de eurozone in plaats van de Londense City.

Waarvan wordt Barclays beschuldigd?
Barclays heeft inmiddels toegegeven stelselmatig lagere rentetarieven te hebben doorgegeven aan de British Bankers’ Association dan deze bank in de praktijk aan andere geldverstrekkers moest betalen. Omdat Barclays een zogenaamde ‘designated contributor bank’ is, is Barclays’ opgave van invloed op de Libor als geheel.

Dergelijke fraude heeft een tweeledig doel. Ten eerste geldt de rente die een bank over geleend geld moet betalen als een graadmeter van financiële gezondheid: hoe lager de rente, hoe gezonder de bank. Dit kan worden vergeleken met de vermeende relatie tussen de gezondheid van een landelijke economie en de rente op staatsobligaties. De Duitse economie is gezond, zo weten wij, omdat momenteel de rente op Duitse staatsobligaties zo laag is.

De tweede reden om een te laag rentetarief te rapporteren is dat de Libor een leidende indicatie is van de rente die overige geldverstrekkers aan Barclays in rekening kunnen brengen. Als een bedrijf, lokale overheid of individuele consument geld over heeft dat niet meteen hoeft te worden gebruikt, leent deze dit doorgaans uit aan een bank, bijvoorbeeld door het geld op een spaarrekening te zetten. Hoe lager de Libor, hoe lager ook de rentevergoeding die uitlenende partijen kunnen verwachten.

Tegelijkertijd kan een bank als Barclays ditzelfde geld vervolgens uitlenen aan een andere vooraanstaande bank tegen een tarief dat in de praktijk hoger is dan het gerapporteerde interbancaire (Libor-)tarief. Zoals eerder gezegd, de Libor is enkel een officiële schatting van het rentetarief waartegen banken elkaar geld verstrekken en niet noodzakelijkerwijs het daadwerkelijke tarief.

Met andere woorden: door de Libor kunstmatig laag te houden kon een bank als Barclays geld lenen tegen een tarief onder de reële marktprijs om vervolgens dit geld voor de volle, marktconforme prijs weer uit te lenen aan derden. Kortom: een duidelijk geval van frauduleuze zelfverrijking.

De maatschappelijke kosten
Een volgende vraag is wat dit soort praktijken ons in de praktijk kost. Precieze bedragen zijn natuurlijk niet te noemen, maar het staat buiten kijf dat het om vele, vele miljarden gaat. Miljarden die in de zakken van bankiers verdwenen in plaats van ten goede te komen aan de bedrijven, overheden en consumenten die van tijd tot tijd geld uitlenen aan banken. Met andere woorden: een bank als Barclays is ervoor verantwoordelijk dat sommige bedrijven mensen moesten ontslaan in plaats van aan te nemen, dat overheden drastisch hebben moeten bezuinigen op zaken als parken, wegen, bijstand en speeltuinen, en dat spaarders minder rente ontvingen dan hen rechtmatig toekwam. Daarmee vergeleken is een simpele straatroof kinderspel.

Geen incident
Liborgate is geen incident en Barclays is niet de enige bank die bij dit schandaal is betrokken. Ook de Royal Bank of Scotland en het Zwitserse UBS worden op dit moment door financiële toezichthouders onderzocht. Barclays was slechts de eerste zakenbank die het met de Britse en Amerikaanse financiële autoriteiten op een akkoordje gooide. En waarom ook niet? De boete die Barclays moest betalen is een lachertje. Om de boel in perspectief te plaatsen: de totale boete bedroeg 290 miljoen pond. Barclays’ CEO, Bob Diamond, heeft inmiddels moeten aftreden maar verdiende tussen 2006 en 2012 inmiddels al 98 miljoen pond – en dat is exclusief een additionele 22 miljoen pond aan reeds gedane maar nog niet uitbetaalde toezeggingen.

Die 98 miljoen pond hoeft Bob Diamond heus niet in te leveren en de gevangenis zal hij ook niet van binnen zien Toch bestaat minstens een deel van zijn fortuin uit geld dat is verkregen door middel van fraude en dat rechtmatig toebehoort aan mensen die nu nodeloos werkloos zijn, mensen die moeten rondkomen van een te lage uitkering en mensen die wonen in een wijk zonder voorzieningen. De maffia is er niks bij.

X-posted @ Sargasso