België begrijpen

Begrijpen wij ‘Ollanders België? Begrijpen de Belgen België? Het antwoord op beide vragen zou wel eens ontkennend kunnen zijn, zo valt te concluderen uit de door Astrid von Busekist samengestelde bundel België begrijpen. Verleden, heden en toekomst van een land op de tweesprong.

Voor Sargasso schreef ik een recensie van deze bundel die je hier kunt lezen.

Cyprus: the plot thickens…

Gisteren berichtte ik al over het potentieel desastreuze idee om de Europese depositogarantie voor Cypriotische spaartegoeden tot honderdduizend euro uit het raam te gooien.

Gisteravond hielden de Europese ministers van financiën een extra telefonisch overleg over deze kwestie. Dit was de uitkomst:

The Eurogroup continues to be of the view that small depositors should be treated differently from large depositors and reaffirms the importance of fully guaranteeing deposits below EUR 100.000. The Cypriot authorities will introduce more progressivity in the one-off levy compared to what was agreed on 16 March, provided that it continues yielding the targeted reduction of the financing envelope and, hence, does not impact the overall amount of financial assistance up to EUR 10bn.

Deze verklaring doet de vraag rijzen wie oorspronkelijk met het onzalige plan op de proppen kwam om ook kleine spaartegoeden met 6,75 procent te belasten.

Was het de Eurogroep en is deze nu van dit voornemen teruggeschrokken? Of was het de Cypriotische regering die de belangen van haar eigen burgers ondergeschikt wenste te maken aan de belangen van grote Russische rekeninghouders (die immers het leeuwendeel van de Cypriotische bankdeposito’s inbrachten)?

Is dit, zoals de afgelopen jaren al zo vaak gebeurde, wederom een gevalletje ‘sommigen zijn meer gelijk dan anderen’ – deze keer uit de koker van de rechtse Cypriotische regering?

Dit (op het moment van schrijven) breaking news is wellicht veelzeggend:

Cyprus Finance Minister Michalis Sarris was heading to Moscow today amid an explosion of anger in Russia at a EU bailout deal for the island under which Russian investors stand to lose heavily.

Het is onderhand toch wel opvallend dat in een flink aantal Europese democratieën de financiële belangen van de weinigen aanzienlijk beter worden beschermd dan die van de velen.

Steunplan Cyprus is spelen met vuur

Afgelopen vrijdagnacht bereikten de ministers van financiën van de eurolanden overeenstemming over een steunprogramma voor Cyprus. In ruil voor een lening van maximaal tien miljard euro kunnen Cypriotische spaarders een heffing op hun spaartegoeden tegemoet zien van 6,75 procent op bedragen onder de honderdduizend euro en een heffing van 9,9 procent op alles daarboven. Hiermee wordt dus de Europese depositogarantie op spaartegoeden tot honderdduizend euro bruut verbroken.

Dit plan is, op zijn zachtst gezegd, spelen met vuur.

Paul Krugman, gisteravond:

It’s as if the Europeans are holding up a neon sign, written in Greek and Italian, saying “time to stage a run on your banks!”

In dit weinig vrolijk stemmende bericht van econoom Charles Wyplosz wordt verder uitgelegd hoe de ministers van de Eurogroep een potentiële vicieuze cirkel creëerden:

The really worrisome scenario is that the Cypriot bailout becomes euro-systemic […] This will happen when and if depositors in troubled countries, say Italy or Spain, take notice of how fellow depositors were treated in Cyprus.

All the ingredients of a self-fulfilling crisis are now in place:

• It will be individually rational to withdraw deposits from local banks to avoid the remote probability of a confiscatory tax.
• As depositors learn what others do and proceed to withdraw funds, a bank run will occur.
• The banking system will collapse, requiring a Cyprus-style programme that will tax whatever is left in deposits, thus justifying the withdrawals.

This would probably be the end of the euro.

Ter relativering: vooralsnog is het bovenstaande scenario niet meer dan dat: een scenario. Maar het is bepaald niet ondenkbaar dat het werkelijkheid gaat worden.

Nog meer achtergrond is te vinden in dit stuk van Felix Salmon. De volgende passage is veelzeggend:

What we’re seeing here is the Cypriot government being forced to break one of its most important promises — the promise that if you put your money in the bank, and your deposits total less than €100,000, then they will be safe. What’s more, there’s no good reason for insured deposits to be hit in this manner: the same amount of money could be raised just by taxing the uninsured deposits at a slightly higher rate. The insured depositors are being hit, it seems, just so that the uninsured depositors can be taxed at single-digit rather than at a double-digit rate.

Meanwhile, people who deserve to lose money here, won’t. If you lent money to Cyprus’s banks by buying their debt rather than by depositing money, you will suffer no losses at all. And if you lent money to the insolvent Cypriot government, then you too will be paid off at 100 cents on the euro.

Kortom: de zoveelste variant op private winsten, publieke verliezen – met dien verstande dat de getroffen kleine spaarders een expliciete garantie bezaten dat ze geen risico zouden lopen.

Salmon gaat verder:

This is more by accident than by design. […] Europe dragged its feet on Cyprus for so long that it effectively missed the deadline for doing a bond restructuring. […] As a result, the EU found itself with a massively reduced menu of options […]

En omdat men uiteindelijk ook de grote spaarders wilde ontzien, wordt welbewust het geheel vermijdbare(!) risico van een bankrun gecreëerd – zowel in Cyprus als in andere getroebleerde eurolanden.

Ofwel: falende bankiers én falende politici. Voor de gewone burger een onoverwinnelijke combinatie…

Wij verdienen ons succes!

Succes is niet hetzelfde als verdienste. Toch wordt in veel politieke discussies dit gegeven maar al te graag vergeten, bijvoorbeeld wanneer het gaat over lonen, uitkeringen en zelfs de eurocrisis.

Succesvolle ondernemers en andere grootverdieners zijn de aanjagers van de economie. Het is daarom belangrijk dat de bezitters van een topinkomen niet te veel belasting betalen. Immers, wanneer de belastingdruk te groot wordt, dan zullen deze movers and shakers zich onvoldoende gestimuleerd voelen om extra inkomen te genereren. En dat gaat onverbiddelijk ten koste van de economische groei.

Helemaal onderaan de economische ladder werkt het precies andersom. Daar gaan de mensen, in tegenstelling tot de succesvolle grootverdieners, juist harder werken wanneer ze minder geld ontvangen. (Misschien dat daarom in de Wet werken naar vermogen werd geregeld dat sommige werkenden met minder dan het minimumloon genoegen moeten nemen.)

Bankentaks biedt uitweg uit crisis

De bankentaks zou nog wel eens een uitweg uit de eurocrisis kunnen zijn.

De eurocrisis kost klauwen met geld. Zo kregen we vorige week bijvoorbeeld te horen dat Spaanse banken tot honderd miljard euro aan Europese noodsteun zullen ontvangen. Er is nog wel even gerommel over de vraag of dit geld direct aan de banken wordt uitgekeerd of dat de lening gaat lopen via de Spaanse staat, maar de volgende bailout is hoe dan ook een feit.

De eurocrisis is een bankencrisis
Deze laatste noodgreep is symptomatisch voor de eurocrisis als geheel. Banken krijgen miljarden euro’s toegeschoven om maar vooral niet om te vallen. Zo kwam Spanje in eerste instantie in de problemen door een barstende vastgoedbubbel. De Spaanse bankensector werd hierdoor hard getroffen en moest keer op keer uit de brand worden geholpen door de Spaanse overheid. Mede als gevolg hiervan verdubbelde de Spaanse overheidsschuld tussen 2008 en 2012 van 36% tot 72% van het BNP. Door deze extreem snelle stijging liep de rente op Spaanse staatsobligaties keihard op en dreigt Spanje de overheidsschuld niet langer te kunnen financieren.