De laatste tijd komt het geregeld voor dat bijstandsgerechtigden worden opgetrommeld voor massale bijeenkomsten waar ze wel eventjes aan het werk zullen worden geholpen. Werkt dit? Niet echt. Is het vernederend? Dat dan weer wel.
Vorige week verscheen er een stuk op Krapuul over de belevenissen van bijstandontvangster ‘Katja’ (een schuilnaam) tijdens de door de Haagse sociale dienst georganiseerde mega-actie ‘Klant op koers’. Deze actie hield in dat een groot aantal bijstandsgerechtigden werd opgetrommeld om te verschijnen in een of ander zalencomplex om aldaar door een legertje ambtenaren te worden voorbereid op uitstroming richting arbeidsmarkt. Hieronder volgt een korte selectie uit Katja’s ervaringen:
Mijn eerste gesprek duurde nog geen tien minuten. De ambtenaar vroeg niet naar het werk dat ik kon en wilde doen. Hij had geen dossier van mij voor zich liggen, alleen een papier met wat summiere gegevens over mij. Hij was niet benieuwd naar mijn interesses, zei dat ik mijn medische beperkingen bij het volgende tafelgesprek kon bespreken, keek niet naar mijn cv en ook niet naar de brief van de medische behandelaar die ik moest meenemen. Hij kon dus nauwelijks een indruk krijgen van de persoon die tegenover hem zat. […]
Hierna werd Katja doorgestuurd naar een andere zaal:
De hele procedure ging razendsnel. Bij de laatste tafel zaten de ‘consulenten Uitstroom’ op een stoel achter een tafel, maar wij, de werklozen, moesten blijven staan. Je kreeg een formulier overhandigd met daarop een datum voor een afspraak. […]
Ik kreeg te horen dat ik verplicht was om op 25 september aanwezig te zijn op een praktijktraining. Tot mijn verbazing stond in de brief die ik ontving: ‘U heeft zojuist een gesprek gehad met een consulent Uitstroom van de afdeling StartBaan…’ Maar ik had bij het laatste tafeltje helemaal geen gesprek gehad. […]
Ik had geen enkele inspraak in welke keuze er werd gemaakt. De ambtenaren wisten nauwelijks wie ik was, maar ik werd simpelweg ingedeeld in de zorgsector, ondanks mijn lichamelijke klachten. Mensen worden dus zonder overleg zomaar ergens geplaatst, afhankelijk van welk traject ‘nog niet vol was’.
Uiteraard is het bovenstaande maar één kant van het verhaal. Er zullen ongetwijfeld bijstandsgerechtigden zijn die een schop onder de kont nodig hebben om thuis van de bank af te komen. Niettemin: veel kunnen dit er niet zijn. Daarvoor is leven op bijstandsniveau – zoals de wetgever ook heeft bedoeld – simpelweg te onplezierig. Zodoende rijst al snel de vraag naar het nut van dergelijke massale acties. Zou het bijvoorbeeld niet veel eenvoudiger, effectiever en goedkoper zijn geweest de werklozen gewoon bij de sociale dienst te ontvangen? Zou een wat langer praatje, met dossier bij de hand, niet een betere indruk hebben gegeven van de mogelijkheden die de bijstandsgerechtigde nog wel heeft?
Een dergelijk massaal optrommelen van bijstandontvangers (inclusief grote aantallen beveiligers, ‘vrijwillig’ getekende formulieren en ‘motiverende’ praatjes) leidt dan ook tot resultaten die totaal niet in verhouding staan tot het geleverde spektakel. Zo werden afgelopen zomer honderden Rotterdamse werklozen met bussen richting de kassen in het Westland gebracht. Het resultaat? Maar liefst vijf banen. De reden? Werkgevers hebben in scholieren, studenten en Oosteuropese uitzendkrachten lagerbetaalde en flexibelere alternatieven (zie ook p. 14 van dit overheidsrapport).
Gezien de evidente ineffectiviteit van evenementen als ‘Klant op koers’ is het maar al te duidelijk dat het vinden van werk voor uitkeringsontvangers niet het primaire doel kan zijn van dit soort exercities. Ik vermoed daarentegen dat dergelijke spektakelstukken vooral zijn bedoeld om onze afkeer uit te drukken van ‘profiteurs’, ‘handophouders’ en ‘werkschuwen’. Met nadere woorden: we pikken het niet dat mensen niet mee doen aan wat wij als samenleving belangrijk vinden, namelijk het hebben van betaald werk. En dat zullen we laten blijken ook – of die ‘werkschuwen’ er nu wat aan kunnen doen of niet.
Dat in ruil voor een uitkering een zekere tegenprestatie mag worden verwacht is niet meer dan redelijk. Niettemin moeten we ons afvragen of we inmiddels daar niet te ver in zijn doorgeschoten. Zo is daar bijvoorbeeld de door het demissionaire kabinet ingediende Wet werken naar vermogen die regelt dat bijstandsgerechtigden kunnen worden verplicht arbeid te verrichten voor minder dan het minimumloon. Het verhaal van Katja roept voorts de vraag op in hoeverre het rechtvaardig is honderden bijstandontvangers hun waardigheid te ontnemen om een handjevol mensen wél aan het werk te krijgen. Alleen al uit oogpunt van effectiviteit lijkt dit een doodlopende weg. Maar veel wezenlijker nog: een nodeloos vernederende aanpak van bijstandontvangers mag natuurlijk nooit een middel zijn om de psychologische behoeften van Henk, Ingrid, de hardwerkende belastingbetaler en meer van dat soort figuren te bevredigen.
X-posted @ Sargasso
All out of bubblegum... 