Banenkampioen!

Hoe wordt men volgens het CPB banenkampioen?

De laatste twee weken is er veel te doen geweest over de doorrekening van de verschillende verkiezingsprogramma’s door het Centraal Planbureau. Iedere partij wees vervolgens vol trots op de punten waarop goed werd gescoord. Zo viel Mark Rutte bij herhaling Emile Roemer aan over de projectie van het CPB dat de VVD tegen 2040 ruim een half miljoen meer banen zou hebben gerealiseerd dan de SP. Reden genoeg om na te gaan waar deze projectie van het CPB op is gebaseerd.

Voor zijn voorspellingen maakt het CPB sinds mei 2010 gebruik van het macro-econometrische model SAFFIER-II. Op pagina 22 van de beschrijving van dit rekenmodel lezen we onder meer dat de werkgelegenheid mede afhangt van de relatieve arbeidskosten. Lonen zijn vanzelfsprekend een belangrijk deel van deze arbeidskosten. Een paar regels verderop volgt onderstaande toelichting:

Aan de verklaring van de loonvoet in de marktsector ligt een onderhandelingsmodel ten grondslag. De loonvoet is de uitkomst van onderhandelingen tussen werkgevers- en werknemersorganisaties. […] De terugvalpositie van werknemers bij ontslag bepaalt de relatieve onderhandelingspositie van werkgevers en werknemers […]. Hoe beter de terugvalpositie van werknemers, hoe groter hun onderhandelingsmacht, hoe hoger de loonvoet […].

Wat deze passage precies betekent wordt verduidelijkt door een al eerder gegeven toelichting van oud-directeur van het CPB Henk Don:

Volgens Don is niet de hoogte van het minimumloon de oorzaak van de structurele werkloosheid aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Veel belangrijker is de hoogte van de sociale uitkeringen. Verlaging van het minimumloon leidt wel tot meer vraag naar werk, maar zet uitkeringsgerechtigden niet aan om gemotiveerd naar een laagbetaalde baan te zoeken.

Met andere woorden: minder uitkeringen (in zowel aantal als hoogte) creëert een zwakkere onderhandelingspositie voor werknemers. Dit zal vervolgens tot lagere arbeidskosten leiden, waardoor de vraag naar arbeid wordt vergroot en dus meer werkgelegenheid wordt geschapen. Dat dit inderdaad het mechanisme is waardoor volgens het CPB extra werkgelegenheid wordt gecreëerd blijkt ook uit de CPB-publicatie Nadere informatie doorrekening verkiezingsprogramma’s. Op pagina negentien zien we opnieuw dat het CPB de toekomstige structurele werkgelegenheid uitsluitend berekent op basis van ‘maatregelen op het gebied van [werkgevers- en werknemers]belastingen, sociale zekerheid en pensioenleeftijd’. Een latere aanvang van de AOW-uitkering zal immers de onderhandelingspositie van (met name) oudere werknemers radicaal ondermijnen.

Kortom: volgens het huidige rekenmodel van het CPB wordt vooral werkgelegenheid gecreëerd door de positie van de werknemer te verzwakken ten opzichte van de werkgever. Scholing of innovatie worden door het CPB inmiddels – in tegenstelling tot oudere rekenmodellen – niet meer beschouwd als bijdragend aan de structurele werkgelegenheid (zie ook hier (pdf)).

Dus hoe word je volgens het CPB écht banenkampioen? Gewoon alle uitkeringen op nul en geen minimumloon meer. Hebben we meteen volledige werkgelegenheid gecreëerd. Hoera!

Overigens wordt het veel gehoorde argument dat een soepeler ontslagrecht leidt tot meer structurele werkgelegenheid door het CPB grotendeels afgedaan als flauwekul. In de hierboven al aangehaalde publicatie, wederom op pagina negentien, lezen we bijvoorbeeld het volgende:

Hervormingen van het ontslagstelsel hebben een gering effect op de structurele werkgelegenheid

En ook:

Het effect van hervormingen op het niveau van ontslagbescherming zal worden gewaardeerd op basis van de OESO-index voor ontslagbescherming voor vaste contracten. […] Eén punt lagere score op deze index – hetgeen een verlaging van het niveau van ontslagbescherming impliceert – zal leiden tot een 1,2% extra bbp op de lange termijn.

1,2% extra bbp is natuurlijk nooit weg, maar als de werkgelegenheid niet wordt vergroot, waar gaan deze extra inkomsten dan heen? Ongetwijfeld daar waar de VVD, onze zelfverklaarde banenkampioen, ze graag wil hebben: in de zakken van de werkgevers in plaats van de werknemers. En al die nieuwe banen? Die komen er (volgens het CPB althans) dus alleen als andere werkenden fors inleveren.

X-posted @ Sargasso